Discover PlayDecide. Download games, prepare, play. GET STARTED

HIV/AIDS i odpowiedzialność prawna

Choose your language

PlayDecide games may be available in multiple languages

Play the game

Download, prepare, discuss & collect results.

SIGN INRegister

A number of cases have been reported in which people living with HIV (Human Immunodeficiency Virus) have been criminally charged for a variety of acts that transmit HIV or risk transmission. In some cases, criminal charges have been laid for conduct that is merely perceived as risking transmission, sometimes with very harsh penalties imposed. Some jurisdictions have moved to enact or amend legislation specifically to address such conduct. The issue has also received public and academic commentary. In Europe alone, hundreds of people have been prosecuted, and several have been convicted.

Author / translator Andrea Bandelli

A number of cases have been reported in which people living with HIV (Human Immunodeficiency Virus) have been criminally charged for a variety of acts that transmit HIV or risk transmission. In some cases, criminal charges have been laid for conduct that is merely perceived as risking transmission, sometimes with very harsh penalties imposed. Some jurisdictions have moved to enact or amend legislation specifically to address such conduct. The issue has also received public and academic commentary. In Europe alone, hundreds of people have been prosecuted, and several have been convicted.
These developments raise the question of whether criminal laws and prosecutions represent sound policy responses to conduct that carries the risk of HIV transmission, or if public health laws should be applied. Individual cases, and accompanying media coverage, may prompt public calls for such a response.

Created 10 February 2010
Last edited 28 June 2018
Topics Ethics, Health
Original English

Policy positions

Policy position 1

Wprowadzenie specyficznych regulacji prawnych dotyczących HIV.
Zastosowanie istniejących obecnie artykułów prawa karnego (powodowanie zagrożenia dla zdrowia publicznego, przestępstwo wobec osoby fizycznej, naruszenie nietykalności osobistej) w procesach dotyczących zarażenia wirusem HIV, także dokonanego nieświadomie lub przypadkowo.

Policy position 2

Obowiązek ujawnienia stanu zdrowia
Prawny obowiązek osób HIV pozytywnych do ujawniania swojego stanu zdrowia przed zaangażowaniem się w aktywność wiążącą się z ryzykiem przeniesienia choroby, nawet jeśli miałaby ona mieć przygodny charakter.

Policy position 3

Wykorzystywanie prawa, ale bez tworzenia specyficznych regulacji dotyczących HIV
Zastosowanie istniejących regulacji prawnych oraz ustaw dotyczących ochrony zdrowia publicznego w stosownych przypadkach bez uciekania się do opracowywania odrębnych regulacji dotyczących różnych sytuacji skutkujących zarażeniem wirusem HIV (przypadkowym bądź celowym)

Policy position 4

Profilaktyka i konsultacje
Profilaktyka i poradnictwo zamiast artykułów prawnych. Należy to rozumieć jako:
1.Dostęp do testów na obecność HIV oraz poradnictwa medycznego
2. Informowanie o sposobach zapobiegania przenoszeniu HIV oraz
3.Ekonomiczne, socjalne oraz osobiste wsparcie konieczne do zminimalizowania ryzyka rozprzestrzeniania się choroby.

Story cards

Thumbnail

Richard Schmidt, lekarz z Luizjany (USA), został oskarżony o zarażenie swojej kochanki Janice przez wstrzyknięcie jej zarażonej wirusem HIV krwi jednego ze swoich pacjentów. Jeanice zeznała, że Schmidt wstrzyknął jej krew w akcie zemsty po tym, jak kobieta próbowała zerwać ich znajomość. Naukowcy byli w stanie określić, że wirus pochodził jednego z pacjentów Schmidta mieszkającego w Trahan. Lekarz został skazany na 50 lat więzienia.

Richard Schmidt
Thumbnail

W czerwcu 2004 r Morat został uznany winnym otrucia (we Francji nie ma specyficznych artykułów prawnych dotyczących wirusa HIV) przez niepowiadomienie o swoim stanie dwóch kobiet, które w rezultacie stały się HIV pozytywne. Morat został skazany na 6 lat wiezienia. Femmes Positives to francuska organizacja starająca się o wprowadzenie regulacji prawnych dotyczących zarażenia wirusem HIV, a które umożliwiłyby kobietom wytaczanie procesów przeciwko partnerom, którzy zarazili je chorobą. Dwie sprawy doprowadziły we Francji do głośnej dyskusji, czy w ogóle można wprowadzić prawny podział nosicieli HIV na „ofiary” i „zbrodniarzy” oraz czy powinno zachować się zasadę „zbiorowej odpowiedzialności” .

Christophe Morat
Thumbnail

W marcu 2005 r. Dica został uznany winnym spowodowania nieumyślnego (a nie celowego) poważnego uszkodzenia ciała dwóch kobiet. Oskarżony twierdził, iż kobiety w pełni przystały na ryzyko wiążące się uprawianiem seksu bez zabezpieczenia. Mimo to oskarżenie pozostało przy stanowisku, iż mężczyzna zmusił kobiety do seksu bez użycia prezerwatywy, choć zdawał sobie sprawę z tego, ze jest zarażony wirusem HIV. Mężczyźnie zarzucono też celowe wprowadzanie otoczenia w błąd co do swojej tożsamość. Dica przedstawiał się jako samotny, bogaty prawnik, oczywiście HIV negatywny. W rzeczywistości był bezrobotnym mężem i ojcem kilkorga dzieci oraz nosicielem HIV. Dica został skazany na 4 i pół roku wiezienia.

Mohammed Dica
Thumbnail

Maj 2005r: Matka z Hamilton w Kanadzie została oskarżona o zaniedbanie i spowodowanie uszczerbku na zdrowiu po tym, jak nie zgodziła się na przed- i pourodzeniową opiekę oraz zlekceważenie porad które uchroniłby jej nowo narodzone dziecko przed zarażeniem HIV. Po urodzeniu zdrowego dziecka w 2003r, kobieta ponownie zaszła w ciążę w 2004 r, zmieniając jednocześnie swojego lekarza rodzinnego. Kobieta nie powiedziała swoim nowym lekarzom, ze jest HIV pozytywna, co spowodowało, że jej dziecko nie otrzymało stosownych leków. Mimo iż pierwsze dziecko, zgodnie z radami poprzedniego lekarza nie było karmione piersią, kobieta zdecydowała się na ten sposób karmienia w przypadku drugiego dziecka. W rezultacie doprowadziła do zarażenia dziecka wirusem HIV.

Niezidentyfikowana Kobieta
Thumbnail

W czerwcu 2005 r. Justin Dalley, zarażony wirusem HIV mieszkaniec Nowej Zelandii, został skazany za naruszenie prawa po uprawianiu seksu bez zabezpieczeń oraz nie poinformowanie swojej dziewczyny o swoim stanie zdrowia. Choć u dziewczyny nie stwierdzono w końcu obecności wirusa, to początkowo powiedziała rodzinie Dalleya, że została przez niego zarażona. Po jakimś czasie przyznała się do kłamstwa, ale zarzutu wobec mężczyzny zostały podtrzymane przez wzgląd na stres psychiczny i traumę, jakich doświadczyła dziewczyna po poznaniu stanu zdrowia Dalleya. Dalley został skazany na 3000 godzin prac społecznych, 6 miesięcy nadzoru kuratorskiego oraz 1000$ odszkodowania na pokrycie psychoterapii dziewczyny.

Justin Dalley
Thumbnail

W czerwcu 2005 r Kanadyjski Czerwony Krzyż został postawiony przed sądem pod zarzutem podania ponad 1000 obywateli Kanady krwi skażonej wirusem w latach ’80 tych i na początku ’90 tych. Czerwony Krzyż nie uwzględnił w swoich procedurach testów na obecność wirusa HIV i wirusa żółtaczki, choć były one dostępne od kilku lat. Oskarżenie zostało wycofane, po tym jak organizacja przyznała się do winy, wydała oficjalne przeprosiny oraz zgodziła się na wypłatę odszkodowań zarażonym ludziom. Poza grzywną w wysokości 5000 $, KCK przekazał 1,5 mln $ (z zasobów innych niż publiczne składki) na stypendia dla dzieci zarażonych wirusem HIV oraz na badania dotyczące błędów w procedurach medycznych.

Kanadyjski Czerwony Krzyż
Thumbnail

Pavlos Gergiou, rybak z Cypru, zaraził swoją kochankę z Wielkiej Brytanii, Janette Pink, z którą miał wakacyjny romans. Pani Pink doprowadziła w 1997 r. do procesu w cypryjskim sądzie. Gergiu został skazany na 15 miesięcy więzienia. W tym samym czasie brytyjski rząd ogłosił, iż objęte kodeksem karnym przestępstwa wobec drugiej osoby wymagają zrewidowania, tak by tylko rozmyślne, a nie przypadkowe przypadki transmisji choroby podlegały krze (z wyrokiem dożywocie włącznie). Póki co władze nie zrealizowały swoich zamierzeń, umożliwiając wydanie pierwszego wyroku w sprawie nieumyślnego przekazania choroby (patrz: Sytuacja Mohammeda Dica).

Pavlos Georgiou
Thumbnail

W 2000 Feston Konzani, Afrykanin starający się azyl w Wielkiej Brytanii został zdiagnozowany jako nosiciel wirusa HIV; doradzono mu, by informował o tym fakcie swoje przyszłe partnerki. Po tym wydarzeniu miał kontakty seksualne z 3 kobietami, nie mówiąc im zarażeniu HIV. Wszystkie kobiety zostały zarażone wirusem i wytoczyły proces przeciw Konzaniemu. Oskarżony bronił się twierdząc, iż kobiety same naraziły się na ryzyko zarażenia jedną z chorób przenoszonych droga płciową, godząc się na uprawianie seksu bez zabezpieczenia. W 2004 Konzani został skazany na 10 lat więzienia. Jak powiedział mu sędzia,, wyrok miał być ostrzeżeniem dla innych nosicieli wirusa przed dopuszczeniem się podobnego zachowania.

Feston Konzani

INFO CARDSISSUE CARDS

Ubóstwo i AIDS

Badania wykazały bezpośredni związek między ubóstwem a liczbą przypadków AIDS. Ponadto problemy socjoekonomiczne związane z biedą, np. brak dostępu do dobrej opieki medycznej, mogą zwiększać ryzyko zarażenia HIV.

Stygmaty i ignorancja

Bardzo często stygmaty społeczne oraz ignorancja sprowadzają problem epidemii AIDS do podziemia, a tym samym podsycają jej rozwój. Jest to szczególnie groźne, gdy dopuszczają się tego władze i przywódcy polityczni, zaprzeczający czy nie informujący o epidemii.

Powstrzymanie roz-przestrzeniania się HIV

Trzy najważniejsze działania powinny dotyczyć: profilaktyki, leczenia i opieki oraz wspierania systemów partnerskich. Większość z tych działań nie leży w gestii Unii Europejskiej, ale powinny być podjęte przez władze poszczególnych krajów.

Cele ustawodawstwa

Głównymi celami powinny być:
1. Zapobieganie zarażeniom wirusem HIV

2. Zgodność z międzynarodowymi prawami człowieka.

Czy więzienie się sprawdza?

Umieszczenie osoby z HIV w więzieniu nie zapobiega rozprzestrzenianiu się wirusa (dotyczy to zarówno zarażenia partnera podczas odwiedzin, jak również innych więźniów).

Strategia europejska

1. Promocja i zachęcanie do profilaktyki (np. pogadanki dotyczące bezpiecznego seksu)

2. Polepszenie dostępu do testów na HIV oraz opieki medycznej dla wszystkich obywateli, także imigrantów i ludzi biednych.

Kara?

Tylko kara za czyny zasługujące na moralne potępienie jest uzasadniona. Nie odnosi się to w żaden sposób do zapobiegania rozprzestrzenianiu HIV.

Stygmatyzacja

Artykuły prawa karnego odnoszące się tylko do HIV, podburzające opinię publiczną relacje mediów, czy komentarze polityków dotyczące poszczególnych procesów sądowych stygmatyzują ludzi zarażonych HIV jako potencjalnych przestępców i jednostki niebezpieczne.

Co odstrasza nas od testowania?

To, że osoby świadome swojego nosicielstwa mogą być stawiane przed sądem, może odstraszać innych ludzi przed wykonywaniem badań na obecność HIV.

Fałszywe poczucie bezpieczeństwa

Kryminalizacja nosicieli HIV może wzbudzić fałszywe poczucie bezpieczeństwa u ludzi nie zarażonych wirusem. Ci ostatni mogą zacząć sądzić, że skazanie ludzi chorych niweluje ryzyko związane z uprawianiem seksu bez zabezpieczenia.

Prywatność

Wykorzystywanie i ujawnianie danych osobowych pacjentów podczas rozpraw sądowych może prowadzić do naruszenia prawa jednostki do prywatności.

Wybór ludzi

Ludzie nie muszą wiedzieć, czy ich partner jest zarażony HIV czy nie, aby móc podejmować świadome decyzje. Dotyczy to ryzykownych zachowań seksualnych oraz stosowania środków ochronnych, zapobiegających zarażeniu, np. prezerwatyw.

Co powinno być nielegalne?

Jeśli osoba wie, że jej partner jest nosicielem wirusa HIV i mimo to decyduje się na ryzykowne zachowania, to wytaczanie przez nią oskarżeń przeciwko zarażonemu partnerowi nie ma żadnego uzasadnienia.

Prawo i fakty

Dobre prawa są oparte na sprawdzonych danych. Regulacje prawne dotyczące AIDS nie powinny wynikać z ignorancji, strachu, doraźnych korzyści politycznych czy zaspokajania zachcianek obywateli oczekujących „twardych” rządów.

Waga praw człowieka

Jak wykazano, promocja i ochrona praw człowieka ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu rozprzestrzeniania się epidemii HIV/AIDS.

Naruszanie praw człowieka

Karanie ludzi tylko na podstawie ich statusu HIV pogwałca podstawowe prawa człowieka, zwłaszcza te mówiące o równości wobec prawa oraz wolności od dyskryminacji.

Korzyści z testowania

Główną korzyścią wynikającą z poddania się testowi HIV jest możliwość wczesnego rozpoczęcia terapii. Jednak większość nosiciel HIV mieszka w krajach, gdzie takie terapie są niedostępne lub nieosiągalne z przyczyn finansowych.

Kiedy kara jest uzasadniona?

Dla niektórych kobiet, nakłanianie męża do stosowania kondomów może skończyć się pobiciem. Czy jeśli kobiety te są HIV pozytywne, powinny być karane za przekazywanie choroby? A co jeśli zostały zarażone przez własnych mężów, z którymi uprawiały seks bez zabezpieczeń?

Jakie postępowanie powinno się uznać za nielegalne (1)?

Czy za nielegalne powinno się uznać tylko te działania, które doprowadzają do zarażenia wirusem, czy również takie, które narażają na ryzyko infekcji, nawet jeśli ostatecznie do niej nie dochodzi?

Jakie postępowanie powinno się uznać za nielegalne (2)?

Wszelkie ryzykowne zachowania podjęte bez zgody drugiej osoby powinny wiązać się z odpowiedzialnością karną, niezależnie od statusu HIV zaangażowanych w zdarzenie osób.

Ryzyko rozprzestrzeniania choroby

Głównym czynnikiem ryzyka jest stężenie wirusa HIV we krwi nosiciela – zwykle jest ono najwyższe tuż po nieleczonej infekcji lub w przypadkach gdy HIV towarzyszy inna choroba weneryczna.

Bo do tanga trzeba dwojga

Kiedy dwoje ludzi decyduje się na związek seksualny, oboje muszą wziąć odpowiedzialność za zachowanie stosownych środków bezpieczeństwa, by ustrzec się przed niepożądanymi efektami (ciąża, HIV).

Potrzeba ochrony prawnej

Obecnie dostępna jest stosowna ochrona, gdy chodzi o choroby zakaźne takie jak HIV. Jeśli ludzie są odpowiednio poinformowani o potencjalnym ryzyku oraz mają możliwość ochrony własnego zdrowia, nie ma konieczności ani potrzeby wprowadzania środków ochrony prawnej.

Nasza odpowiedzialność

Żadne społeczeństwo nie będzie prawidłowo funkcjonować, jeśli jego członkowie nie wezmą na siebie odrobiny odpowiedzialności za zdrowie i los innych. Dotyczy to także zapobieganiu HIV i innym chorobom zakaźnym.

AIDS i HIV

AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome – Nabyty Zespół Upośledzenia Odporności) to najpoważniejsze stadium zakażenia wirusem HIV. Wynika ono ze zniszczenia układu odpornościowego pacjenta przez wirusa.

Układ odpornościowy (immunologiczny)

Twój układ immunologiczny to system obronny organizmu. Jego komórki bronią nas m.in. przed zakażeniami i nowotworami. HIV osłabia tę obronę przez atakowane i niszczenie komórek odpornościowych.

Kiedy u pacjentów z HIV można zdiagnozować AIDS?

Kiedy mają zbyt mało komórek odpornościowych CD4 (białe krwinki odpowiadające za zwalczanie infekcji);
2. Kiedy stwierdzi się u nich jedną z chorób typowych dla AIDS (praktycznie niespotykanych u ludzi nie zakażonych wirusem HIV)

HAART (Wysoko-aktywna Terapia Antywirusowa)

HAART jest obecnie najskuteczniejszą terapią zapobiegającą AIDS. Możliwe efekty uboczne to:
• Schorzenia wątroby
• cukrzyca
• wysoki poziom cholesterolu
• zwiększone krwawienie u osób z hemofilią
• schorzenia neurologiczne

Odporność wirusa na leki

HIV może ulegać mutacjom (zmieniać formę) w trakcie przyjmowania przez pacjenta leków antywirusowych. Może to doprowadzić do odporności wirusa na leki i nieskuteczności dalszego leczenia danym preparatem.

HIV i ciąża

Nikt nie może z całą pewnością powiedzieć, że dziecko urodzone przez matkę z HIV też będzie zarażone wirusem HIV. Wykazano, że lek o nazwie ZDV zmniejsza ryzyko przekazania choroby dziecku o prawie 70%.

Powiadamianie partnerów osób zarażonych HIV

Niektóre placówki lecznicze i kliniki HIV robią to w sposób anonimowy. Partnerzy są informowani o tym, iż byli narażeni na zarażenie wirusem, ale nie mówi się im kiedy oraz od kogo pochodzi ta informacja i kto przekazał klinice ich nazwisko.

Infekcje HIV w Europie

1996
Nowe przypadki HIV: 7600
Nowe przypadki AIDS: 4100

2003
Nowe przypadki HIV: 13300
Nowe przypadki AIDS: 1800

Zmiana 1996-2003
Nowe przypadki HIV: +75%
Nowe przypadki AIDS: -55%

Zmniejszenie liczby nowych przypadków AIDS wiąże się ze stosowaniem terapii HAART (patrz: Karta Informacyjna 4), wprowadzonej w 1997.

Epidemia w krajach nadbałtyckich

Największy wzrost liczby nowych przypadków HIV notuje się w krajach nadbałtyckich (Estonia, Litwa, Łotwa)

System rejestracji przypadków HIV w Europie

System rejestracji przypadków zarażenia wirusem HIV pozostawia wciąż wiele do życzenia. Niektóre z krajów z najwyższymi wskaźnikami zachorowań HIV/AIDS (Włochy, Hiszpania) nadal nie mają państwowych systemów rejestracji.

Włochy i Hiszpania

Ponad połowa nowo wykrytych przypadków HIV w 25 krajach Unii Europejskiej w 2003 r. odnosiła się do Włoch (27%) i Hiszpanii (21%), choć kraje te zamieszkuje jedynie 22% ogólnej populacji UE.

Kobiety u których zdiagnozowano HIV.

Kobiety stanowią coraz większą część osób, u których diagnozuje się HIV:

1985: 10%
1995: 20%
2003: 27%

Główne przyczyny nowych przypadków zarażeń w Europie, 2003 r.

42%
Kontakty heteroskesulane

31%
Przyjmowanie narkotyków w postaci zastrzyków

19%
Kontakty homo i biseksualne

Państwa sąsiędzkie Europy

Liczba nowych przypadków infekcji w Rosji, na Ukrainie i sąsiednich krajach jest najwyższa na świecie. W samej Rosji i Ukrainie, nosicielem wirusa HIV jest jeden na 100 dorosłych obywateli.

Funkcje sankcji karnych

1. Więzienie powstrzymuje przestępcę przed recydywą w trakcie odrabiania wyroku.
2. Pomaga przestępcy w zmianie zachowania
3. Jest kara za złe czyny
4. Powstrzymuje ludzi od czynienia zła w przyszłości

Kwarantanna

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaznacza, iż “nie ma żadnych racjonalnych wskazań sanitarnych, które uzasadniałyby izolację czy kwarantannę osób podejrzanych lub pozytywnie zdiagnozowanych w kierunku nosicielstwa HIV”

Działania związane z wysokim ryzykiem przenoszenia HIV

Ludzie mogą być zmuszani o takich działań (np. gwałt, ugodzenie igłą) lub mogą w nich uczestniczyć z własnej woli (używanie wspólnych strzykawek, zgoda na stosunki płciowe).

Zaniedbanie

Aby oskarżyć kogoś oskarżeniem o popełnienie przestępstwa trzeba wykazać, że zaniedbanie i brak rozwagi, przez które narażone jest zdrowie innych są czymś więcej, niż tylko zwykłym zaniedbaniem.

Wirus HIV

Mimo kilku dostępnych dziś terapii, nie ma żadnych perspektyw na metodę całkowicie usuwającą wirusa z organizmu. Tym samym nie da się wyeliminować ryzyka zarażenia wirusem innej osoby.

Zapobieganie infekcjom

Każdy przypadek zarażenia HIV który został w porę wykryty i poddany leczeniu od wczesnego stadium może w dłuższej perspektywie zapobiec zarażeniu 10, a nawet 20 kolejnych osób.

Użycie kondomów

Regularne używanie prezerwatyw obniża ryzyko zarażenia HIV o 80% w porównaniu z seksem bez żadnych zabezpieczeń.

Techniki seksualne

W przypadku niektórych technik seksualnych ryzyko zarażenia wirusem HIV jest tak małe, iż osoba HIV pozytywna nie musi korzystać z prezerwatywy.

Różne rodzaje zamiarów przestępczych

• Premedytacja: chcesz kogoś skrzywdzić
• Nieumyślność: przystajesz na ryzyko, że twoje działanie może wyrządzić komuś krzywdę
• Zaniedbanie: nie miałeś zamiaru nikogo skrzywdzić, ale nie udało ci się temu zapobiec

Skazanie za HIV

W Europie za zarażenie lub narażenie innej osoby na ryzyko infekcji HIV skazano już co najmniej 130 osób. 90% przypadków dotyczyło przygodnych stosunków seksualnych.

Register to download vote results of this PlayDecide game.Register