OK-triage in tijde van schaarste

Discover PlayDecide. Download games, prepare, play. GET STARTED

Play the game

Download, prepare, discuss & collect results.

Het bepalen van de volgorde van de operaties (welke operatie mag eerst, en welke daarna) wordt ook wel OK-triage genoemd.

Author / translator Community project groep 30 - Erasmus MC Geneeskunde

Het bepalen van de volgorde van de operaties (welke operatie mag eerst, en welke daarna) wordt ook wel OK-triage genoemd. Triage rondom operaties zorgt ervoor dat patiënten met urgente aandoeningen het eerste geopereerd worden, terwijl patiënten met minder urgente aandoeningen later aan de beurt komen. Zo wordt een patiënt met een hartaanval eerder geopereerd dan een patiënt met een gebroken enkel. Binnen het proces van triage kunnen de patiënten onderverdeeld worden in verschillende groepen. Een voorbeeld van een indeling is de classificatie gebaseerd op de maximale wachttijd tot een operatie: acuut (binnen 3 dagen), semi-electief (binnen 3 dagen tot 3 weken) en electief (na 3 weken).

Tijdens de coronacrisis werd OK-triage nog relevanter. Er werden namelijk operatiekamers gesloten, met veel geplande operaties die uitgesteld moesten worden als gevolg. Nu de geplande (normale) zorg weer opstart en steeds meer operatiekamers weer opengaan, moet er een flinke achterstand ingehaald worden. Bronnen zeggen dat er in Nederland wel 170.000 tot 210.000 operaties ingehaald moeten worden.   

Maar hoe bepaal je in deze groep de manier van OK-triage? Of in andere woorden, wie ga je van deze groep als allereerste opereren? Voor de coronacrisis werd deze rangorde en beslissing vooral gemaakt door de chirurgen zelf, maar er zijn meer opties mogelijk. Verschillende artsen en wetenschappers hebben tijdens de coronacrisis een wiskundig beslismodel ontwikkeld. Het wiskundig beslismodel heeft van 43 semi-electieve operaties bekeken wat de impact is van de aandoening op de kwaliteit van leven en bepaalt op deze manier de rangorde. Dit doen zij door te kijken naar verschillende gezondheidsmaten, waaronder de disability adjusted life years, oftewel DALYs. De DALY beschrijft de mate van beperkingen die een patiënt ervaart door de aandoening. Een hoog aantal DALYs houdt in dat hoe langer je wacht met een operatie, hoe meer lichamelijke beperkingen een patiënt overhoudt per maand of jaar dat je deze operatie uitstelt.

De artsen en epidemiologen die het wiskundig beslismodel hebben gemaakt, hebben nu duidelijk in kaart gebracht welke soort operaties zorgen voor een grotere afname van DALYs.

Maar het ontwikkelen van een wiskundig beslismodel voor OK-triage roept wel vragen met zich op, zoals:

Is een wiskundig beslismodel de juiste manier om OK-triage uit te voeren?
Moet je de huidige manier van OK-triage – vooral op basis van inzicht van de chirurg – volledig vervangen door een wiskundig model? Of juist een combinatie invoeren?
Is het wel rechtvaardig om onderscheid te maken tussen patiënten?
Mag je patiënten die een lage urgentie hebben, op basis van wiskunde zo lang laten wachten op operaties?

Created 13 March 2022

Last edited 18 March 2022

Topics Ethics, Health, Science

Policy positions

Policy position 1

De chirurg is de enige die moet gaan over de OK-triage van patiënten.

Policy position 2

Een wiskundig model moet als hulpmiddel gebruikt worden om de OK-triage te ondersteunen, naast de visie van de arts zelf.

Policy position 3

De mate van tevredenheid van de patiënt over de wachttijd is de belangrijkste factor om rekening mee te houden bij het opstellen van de OK-triage.

Policy position 4

Een onafhankelijke commissie bestaande uit experts die werken in het ziekenhuis moet de OK-triage verrichten.

Policy position 5

Zorg in het buitenland of in privéklinieken moet aangeboden worden als iemand met de huidige OK-triage lang moet wachten op zijn/haar operatie.

Story cards

Hoi! Mijn naam is Lisa en ik ben derdejaars student aan de Universiteit van Utrecht. Eind 2020 is er bij mij een laterale halscyste ontstaan, wat betekent dat er een soort knobbel in mijn nek zit. Enorm vervelend, want iedereen zag het de hele tijd zitten. De artsen zeiden mij dat ik door corona moest wachten op mijn operatie, en ik kreeg geen duidelijkheid. Ik heb uiteindelijk 8 maanden gewacht. Toen ik echter belde en zei dat ik wat last had van mijn ademhaling, werd ik binnen een week geopereerd. Dat vond ik toch raar. Had ik niet veel eerder een operatie kunnen krijgen? Een beslismodel waar iedereen een indicatie krijgt van urgentie lijkt mij dus wel handig, dan had ik zeker geweten wanneer ik werd geopereerd. Daarnaast is dit gemaakt door mensen die er wat vanaf weten. Dat lijkt mij het meest eerlijk: zo is de beslissing van uitstel minder subjectief.

Lisa de Bruin

Mijn naam is Nicolaas. Sinds mijn 25e ben ik fysiotherapeut bij Rijndam Revalidatie in Rotterdam. Daarbij focus ik mij op de revalidatie van patiënten na operaties, die dan vaak nog veel problemen hebben met bewegen en sporten. Door corona merk ik dat mensen veel langer moeten revalideren, omdat ze simpelweg langer hebben moeten wachten op hun operatie. Daarnaast kon niemand aan sport doen voor bijna 2 jaar, dit heeft voor allemaal extra klachten gezorgd. Door een nieuw wiskundig beslismodel worden echter alle minder urgente operaties nog eens langer uitgesteld. Dit zijn dan toch vaak de operaties die gepaard gaan met beweging; je gaat hier immers niet dood aan. Op deze manier is het dweilen met de kraan open, en wij hebben het al zo ontzettend druk. De langere revalidatietijd komt in mijn mening de kwaliteit van zorg niet ten goede. Ik zou het daarom het liefst gewoon willen houden zoals het nu is.

Nicolaas van der Gracht

Mijn naam is Sandra. Als anesthesioloog verzorg ik de narcose tijdens operaties. De uitgestelde operaties in de coronacrisis vond ik erg vervelend, maar het was onvermijdbaar. Hierdoor zijn mensen uiteindelijk zieker geworden, mede ook doordat mensen niet naar het ziekenhuis durfden. Wanneer ik patiënten vertelde dat hun operatie niet doorging, werden ze wel eens boos. Het expectation management mislukt op zo’n moment. De huidige OK-triage is puur gebaseerd op medische gronden. Simpel gezegd: hoe snel moeten we de patiënt opereren om zijn leven te redden? Dit zou ik graag anders zien. Ik vind namelijk dat de conditie van een patiënt ook mee moet tellen bij de triage. De fitheid vóór de operatie bepaalt veel voor de uitkomst jaren ná een operatie. Wat ik daarnaast erg vervelend vind, is dat sommige chirurgen hun patiënten ‘voortrekken’ op de wachtlijst. Ze doen dan alsof hun operatie belangrijker is dan dat hij eigenlijk is. Dit vind ik oneerlijk voor andere patiënten, het is onethisch valsspelen. Een wiskundig model zou goed kunnen ondersteunen bij de triage van patiënten.

Sandra Muhait

Hallo, mijn naam is Mark. Als orthopeed houd ik mij met name bezig met aandoeningen aan het skelet. Binnen mijn vakgebied is er al langer sprake van wachtlijsten, waardoor triage erg belangrijk is. Mensen worden op de wachtlijst geplaatst voor een operatie, omdat dit op dat moment (en niet later) de beste behandeling is. Echter waren er altijd al wachtlijsten, maar dat is nu alleen maar erger. Ik vind het daarom jammer dat operaties die nodig zijn binnen mijn vakgebied worden gezien als operaties met minder spoed en daardoor vaker uitgesteld worden. Uitstellen gaat tegen mijn idee van goede orthopedische zorg in, omdat het uitstellen van een orthopedische operatie een groter risico geeft op complicaties en een slechtere uitkomst.

Een wiskundig model zou kunnen helpen bij OK-triage, maar ik vind het belangrijk om te beseffen dat een model nooit perfect is. De connectie van de arts met de patiënt blijft belangrijk, omdat de arts moet opkomen voor zijn patiënt. Een beslismodel zou daarom een handige tool kunnen zijn, maar moet nooit het enige worden waar we naar kijken.

Mark van den Heuvel

Hallo, ik ben Betül. Mijn moeder heeft enkele weken geleden een operatie aan haar knie gehad vanwege een versleten knie. Deze operatie stond eigenlijk al maanden geleden gepland, maar door corona bleef de operatie maar uitgesteld worden. Hierdoor zat mijn moeder maandenlang aan huis gekluisterd, waarbij ze erg afhankelijk werd van de hulp van mijn twee zussen en broertje. Ze kon het huis niet meer poetsen, kon geen boodschappen doen en koken ging ook amper, want lang staan kon ze niet. Dit alles heeft nogal wat effect op haar gehad. Zo is ze best wel wat kilo's aangekomen en zit ze veel minder lekker in haar vel, wat ook veel effect heeft op de sfeer in het huis.

Ik snap niet dat ze zo lang heeft moeten wachten op de operatie. Ze zeggen dan dat meer urgente gevallen eerst moeten, maar hoezo is mijn moeder niet urgent? Ze heeft maandenlang niet veel kunnen doen, wat fysiek en mentaal veel invloed op haar heeft gehad. Ook kregen we maar geen duidelijke indicatie wanneer ze ongeveer geopereerd zou worden, waardoor het vooruitplannen ook niet ging.

Betül Loddin

Hallo, ik ben Niels. Ik ben medisch filosoof en werk als ethicus op de intensive care van het Erasmus MC.
In mijn ogen draait OK-triage om solidariteit, iedereen levert een bijdrage aan een zo goed mogelijke gezondheidzorg, en rechtvaardigheid, een eerlijke manier voor het verdelen van schaarse middelen.

Het verdelen kan door loting, door het kijken naar de leeftijd of naar de grootste kans op slagen. Vooral dat laatste, samen met de urgentie, speelt een grote rol bij de OK-triage.

Een patiënt niet opereren is ethisch ingewikkeld en leidt tot psychische belasting of fysieke achteruitgang. Dit gaat tegen de ethische principes in, zoals het weldoen en niet-schaden. Maar er moeten keuzes gemaakt worden...

Modellen gaan uit van een voorspelbare, homogene populatie, maar dat is nooit het geval. De combinatie van een klinische blik met een model, zou ik wel een goede manier vinden. Het voorspellen van het verloop is een van de moeilijkste dingen, waarbij intuïtie van de arts heel belangrijk blijft.

Geneeskunde blijft mensenwerk, een model ontneemt de kansen van een patiënt.

Niels van Buuren

Hoi, mijn naam is Sander. Ik werk in de thuiszorg, wat betekent dat ik dagelijks bij patiënten thuis langsga om ze te helpen met aankleden en hun wonden te verzorgen. Vroeger werden mijn patiënten altijd snel geholpen in het ziekenhuis als ze ergens last van hadden. Nu is dat anders. Enerzijds komt dit doordat mijn (vooral bejaarde) patiëntengroep bang is geworden om het ziekenhuis in te gaan uit angst voor een coronabesmetting. Anderzijds kunnen ze simpelweg niet geholpen worden door de lange wachttijden als hun behandeling volgens de arts geen spoed heeft. Soms heb ik wel eens het idee dat de arts niet helemaal doorheeft hoeveel last mijn patiënt heeft van zijn probleem!

Zo had ik vorig jaar een oude dame met suikerziekte. Zij kreeg een wond aan haar grote teen die maar niet heelde. Normaal wordt zo’n teen binnen een week geamputeerd. Maar deze dame kreeg steeds te horen dat haar operatie uitgesteld werd. Ze heeft maandenlang niet kunnen lopen! Ik vind dat artsen ook naar dit soort dagelijkse problemen moeten kijken bij het bepalen van de operatievolgorde.

Sander de Roode

Hoi, mijn naam is Valerio en ik ben gezondheidseconoom. In mijn dagelijks werk houd ik mij nu met name bezig met value based healthcare, ook wel waardegedreven zorg.

In Nederland proberen we deze wijze van zorgorganisatie meer en meer in te voeren, waarbij gekeken wordt hoe de patiënt efficiënt geholpen kan worden, zowel qua kwaliteit van zorg als de kosten. Hierbij proberen we de kwaliteit van leven van de patiënt te verbeteren. Het leveren van passende zorg op het juiste moment en op de juiste manier is hier een belangrijk onderdeel van. Eigen regie van de patiënt en de patiënt mee laten beslissen over welke zorg hij/zij wanneer krijgt, is hier essentieel.

Aan de ene kant ben ik als econoom groot voorstander van zo'n wiskundig triageproces, aangezien we dan zo efficiënt mogelijk en goed doorberekend onze zorg kunnen leveren. Aan de andere kant ben ik wel een beetje bang dat als dit te groot word, er niet goed meer geluisterd wordt naar de keuzes van de patiënten zelf.

Valerio Othello

Hallo, mijn naam is Lieke. Ik ben 35 jaar oud en docent op een basisschool. Ik ben ondertussen al 7 maanden aan het wachten op een operatie van mijn gescheurde kruisband.

Wanneer mensen om mij heen vragen hoe het met me gaat, barst ik vaak in tranen uit. Ik zit er helemaal doorheen. Mijn werk met kleuters op de basisschool kan ik niet meer goed doen, aangezien ik mijn knie niet te veel kan belasten. Om deze reden doe ik nu voornamelijk kantoorwerk, maar hier vind ik maar weinig aan. Ik haal normaal gesproken veel energie uit voor de klas staan; dit mis ik nu. Verder volleybalde ik graag, maar ook dit heb ik al maanden niet meer kunnen doen. In het begin ging ik nog graag met mijn team mee om ze aan te moedigen, maar hier heb ik nu ook de energie niet meer voor.

Dat een wiskundig model heeft besloten dat ik zo lang moet wachten op mijn operatie, snap ik echt niet. Er zou toch ook naar de beperkingen in mijn leven gekeken moeten worden? Daar houdt dat model waarschijnlijk geen rekening mee. Ze zouden eens moeten weten...

Lieke Bezemer

INFO CARDSISSUE CARDS

De utilistische aanpak

Het wiskundig beslismodel van OK-triage is ontwikkeld op basis van het utilistisch denken. Dit betekent dat je een zo groot mogelijk welzijn creëert voor een zo groot mogelijke groep mensen.

Dit betekent wel dat je een kleine groep mensen (zie hier: mensen met een minder belangrijke aandoening) veel langer laat wachten dan andere mensen. Is dit volgens jullie te verantwoorden?

$ Money, money, money $

Het ontwikkelen en het toepassen van een beslismodel in de praktijk kost veel geld en tijd.

Wegen de voordelen van het beslismodel wel op tegen het geld en de tijd die je erin moet steken?

Complicaties en opnames

Met het wiskundig beslismodel wordt vooral gekeken naar kwaliteit van leven en beperkingen die mensen ervaren (ofwel QALYs en DALYs).

Wanneer veel complicaties of een langere opname verwacht worden, zouden deze middelen mogelijk gebruikt kunnen worden om meer mensen te opereren. Dit weegt bij het triagemodel in Nieuw-Zeeland mee als criterium.

Moet dit in Nederland ook verwerkt worden en vinden jullie als spelers dat dit zou mogen?

Autonomie voorbij

Volgens het ethische principe respect voor autonomie hebben mensen het recht om zelf een weloverwogen, geïnformeerde beslissing te maken, indien zij hier in staat zijn.

Gaat een wiskundig beslismodel hieraan voorbij?

Niet schaden

Volgens het ethische principe van niet schaden mag je als arts geen schade aandoen aan een patiënt.

Breng je mensen met lang laten wachten niet schade toe? Licht je argument toe.

Gelijk – of niet gelijk?

Het principe van rechtvaardigheid stelt dat je gelijke gevallen gelijk moet behandelen. Vind je dat dat hier bij OK-triage van toepassing is?

Egalitarisme

Egalitarisme stelt dat je een zo groot mogelijk welzijn creëert voor de zo groot mogelijke groep mensen, tenzij ongelijkheid ten goede komt voor een kleine groep mensen.

Waar is het personeel?

Volgens bronnen moeten 170.000 tot 210.000 operaties ingehaald worden door de COVID-pandemie in Nederland. Dit betekent dat we heel veel personeel nodig gaan hebben voor de operaties, die we misschien niet allemaal hebben ...

Recht op gezondheidszorg

Artikel 2 van de Europese Conventie van mensenrechten beschermt de rechten van elk persoon op gezondheidszorg en behoud van leven.

Principe van weldoen

Het ethische principe van weldoen stelt dat je de gezondheid van patiënten met jouw handelen als arts actief moet bevorderen. Een wiskundig model ondersteunt objectief handelen (zie: handelen zonder mening), zodat patiënten niet onterecht worden voorgetrokken. Een wiskundig model kan nooit de werkelijkheid volledig nabootsen.

Kunnen het ethische principe van weldoen en een wiskundig beslismodel naast elkaar leven?

Huidig systeem uitbreiden?

Het huidige triage systeem kijkt enkel naar de medische aspecten. Moet er ook gekeken worden naar de levensverwachting en de subjectieve blik van de arts?

Buitenspel!

Verschillende chirurgen geven aan dat ze zich buitenspel gezet voelen, omdat in het nieuwe systeem hun eigen voorkeur niet meer leidend is.

Afpakken!

Met de huidige manier van OK-triage krijgen sommige patiënten de voorkeur. Dit betekent dat andere patiënten die ook wachten op een operatie, toch hun mogelijkheid voor een operatie zien wegvagen.

In hoeverre zou een wiskundig beslissysteem dit ook doen? Wordt dit juist beter, of slechter?

Andere ziektes

Als mensen met kanker met een ander probleem komen (bijvoorbeeld ook een vernauwing in een bloedvat van je lichaam), wat geopereerd moet worden, moet zij dan voorrang krijgen in dit systeem?

Solidariteit

In Europa zijn de meeste gezondheidszorgsystemen gebaseerd op het principe van solidariteit: rijkere mensen dragen de last van ziektes en operaties doordat ze meer betalen voor zorgverzekeringen.

Door het inhalen van operaties wordt veel extra geld besteed aan de gezondheidszorg, wat via hetzelfde principe grotendeels wordt vergoed. Vinden jullie dit als spelers te rechtvaardigen?

Het werkt alleen met de gegeven informatie

Een wiskundig model rekent alleen met de informatie en waarden die je erin stopt. Als jij bijvoorbeeld 10 factoren rondom een operatie meeneemt (zoals bijvoorbeeld leeftijd en sociale status), vergelijkt het model alleen deze 10 factoren.

Maar zijn bepaalde factoren (zoals leeftijd en sociale status) even belangrijk? Of zijn er factoren die zwaarder moeten meewegen?

Vergeet mij niet!

Hoe langer iemand op de wachtlijst staat, hoe minder vaak je van deze patiënt hoort. Dit zou ertoe kunnen leiden dat deze patiënt uit beeld valt. Patiënten die vaker bellen, zullen dit misschien minder ervaren, maar het opvangen van deze telefoongesprekken en afspraken kost veel tijd, energie en mankracht. Hoe kun je ervoor zorgen dat patiënten niet vergeten worden in tijden van schaarste?

Zeldzame en lastige casus

In hoeverre denk jij dat een wiskundig model in staat is de toekomst en uitkomsten te voorspellen bij mensen met zeldzame aandoeningen of hele bijzondere patiënten?

Is dit beter of slechter dan de visie en mening van de arts, die de eindbeslissing heeft boven een wiskundig model?

Privézorg en buitenland

Stel je hebt een aandoening die geopereerd zou moeten worden, maar je staat laag op de wachtlijst. Zou jij bereid zijn (veel) geld te gaan betalen om in een privékliniek of in een ander land geopereerd te worden omdat je dan wel sneller geholpen wordt? Zou dit de algemene gezondheidszorg bevorderen?

The trolley dilemma

Wat zou jij kiezen? Eén patiënt met een groot probleem vijf dagen kunnen helpen, of vijf patiënten met kleinere problemen ieder één dag kunnen helpen?

Patiënten én chirurgen maken onderscheid

Niet alleen chirurgen maken een verschil tussen patiënten met galstenen en spataderen. Patiënten met deze aandoeningen maken zelf ook onderscheid in de prioriteit van operaties. Zelfs wanneer dit ten nadele van henzelf was.

Dit laat zien dat OK-triage op basis van urgentie ook geaccepteerd wordt onder patiënten.

Niet zo transparant...

Uit onderzoek in Nieuw-Zeeland blijkt dat chirurgen op verschillende manieren kijken naar de kwaliteit van leven voorafgaand aan een operatie. Op welke manier de chirurg kijkt, heeft invloed op zijn/haar beslissing in de OK-triage. OK-triage is dus helemaal niet objectief en transparant.

Negatieve invloed op kwaliteit van leven

64% tot 81% van de patiënten met een liesbreuk, met spataderen of met galstenen vindt dat hun kwaliteit van leven negatief wordt beïnvloed doordat zij op een wachtlijst staan.

Let's not get social

Door het wachten op een operatie werden bij 39% tot 48% van de Nederlandse patiënten hun sociale activiteiten negatief beïnvloed.

Werk

18% tot 23% van de Nederlandse patiënten die moeten wachten op een operatie, geven aan problemen te hebben op hun werk door de wachtlijsten voor operaties.

Inschatting voor wachttijden

Chirurgen geven in 50% tot 63% van de gevallen geen inschatting van hoe lang hun patiënt moet wachten op zijn/haar operatie. Dit leidt tot meer negatieve emotionele reacties, in vergelijking met patiënten die wél informatie krijgen over de verwachte datum van hun operatie.

Waar wachten we op?

Uit onderzoek in Canada blijkt dat de meeste mensen wachten op liesbreukoperaties, verwijdering van de baarmoeder, borstreconstructies en urine-incontinentie operaties.

Orthopedische patiënten

Orthopedische patiënten die op een wachtlijst staan hebben de meeste problemen met dagelijkse activiteiten. Van deze patiënten heeft 78% pijn en 43% ernstige pijn.

Depressie bij neurochirurgische patiënten

Een groot deel van de patiënten die wachten op hersenchirurgie krijgt een ernstige depressie.

Klachten op wachtlijsten

Veel patiënten die op een wachtlijst voor een operatie staan, hebben last van pijn of ongemak (64%). 38% van hen toonde tekenen van depressie en 43% had problemen met dagelijkse activiteiten.

Gemiddelde wachttijd

Uit een studie in Canada bleek dat de gemiddelde tijd dat iemand moet wachten op een niet-acute operatie 22,5 weken was. Jonge patiënten moeten gemiddeld langer wachten.

Depressie door wachtlijst

Onder een groep patiënten die moesten wachten op een liesbreukoperatie, waren depressie scores aanzienlijk hoger in de week rondom de operatie, dan in de week waarin zij werden ingeschreven op een wachtlijst. Dit laat zien dat het wachten op een operatie een negatief effect heeft op de depressie score van patiënten.

Chirurgen vs. patiënten: wat willen ze?

Bijna drie kwart van de Nederlandse chirurgen wil het liefst zelf bepalen welke patiënt als eerste geopereerd moet worden. Ruim een kwart van de chirurgen geeft de voorkeur aan een landelijk triage systeem.

Daarentegen wil ruim de helft van de patiënten liever een triage systeem en heeft bijna de helft van de patiënten voorkeur voor het inzicht van de chirurg.

Chirurgen vs. patiënten: zijn ze blij?

Chirurgen en patiënten zijn niet allemaal even blij met wachtlijsten. Zo staat 60% van de chirurgen positief tegenover de wachtlijsten in Nederland. Bij de patiënten was dit echter niet zo: meer dan de helft van de patiënten staat negatief tegenover de wachtlijsten.

DALYs

De term ‘DALY’ staat voor disability adjusted life years. Met andere woorden: dit is de maatstaf voor de last die ontstaat door de ziekte. Deze maat maakt het mogelijk om de beperkingen die ontstaan als gevolg van het uitstellen van verschillende operaties met elkaar te vergelijken. Een grote hoeveelheid DALYs betekent dus dat het uitstellen van een operatie gepaard gaat met veel beperkingen.

DALYs vs. DALYs

De beperkingen die patiënten ervaren bij het uitstellen van een operatie verschillen van elkaar. Deze beperkingen worden uitgedrukt in DALYs (maat voor de last van de ziekte).

Zo is het aantal DALYs van een verwijding van het grootste en belangrijkste bloedvat van het lichaam hoger dan het aantal DALYs van borstkanker.

Aanpak van OK-triage

OK-triage kan op verschillende manieren aangepakt worden. De aanpak verschilt tussen de ziekenhuizen en tussen landen.

Aanpak in Nieuw-Zeeland

In Nieuw-Zeeland wordt voor de OK-triage een model gebruikt waarin zowel het oordeel van de chirurg als de last van de ziekte op de patiënt meewegen.

Aanpak tijdens COVID-19 pandemie

De aanpak voor OK triage verschilt per land. In sommige landen wegen de volgende factoren mee:

Leeftijd
Bijkomende ziekten van de patiënt
Ernst van de ziekte
Wensen van de patiënt

Niet opereren een alternatief?

In tijden van schaarste is het belangrijk om ook na te denken over behandelingen van bepaalde ziekten waar geen operatie voor nodig is. Dit kan dienen als overbrugging tot de operatie.

Wat is waardegedreven zorg?

Vaak kijken we in de zorg naar nut: dit is de zorg zo financieren, dat je zoveel mogelijk geld terugkrijgt voor elke euro die je erin steekt. Dit is voor het ziekenhuis van belang.

Een relatief nieuw principe dat we gebruiken, is waardegedreven zorg. Dit is de hoeveelheid gezondheidswinst voor een patiënt per uitgegeven euro. Dit is dus zowel voor de patiënt, als voor het ziekenhuis van belang.

Waardegedreven zorg in het Erasmus MC

In het Erasmus MC wordt bij 30 ziektebeelden waardegedreven zorg al gehanteerd (bijvoorbeeld bij beroertes en borstkanker).

Zo wordt bij deze ziektebeelden de zorg die wordt geleverd vooral bepaald door wat de patiënt zelf wenst. Dit is dan een wisselwerking tussen de zorgverleners en patiënt zelf, en heet shared decision making.

Verzekeraars

Waardegedreven zorg is duur. Uit onderzoek blijkt dat de huidige manier van verzekeren waardegedreven zorg in de weg zit. Zorgverzekeraars moeten dus anders gaan werken om waardegedreven zorg mogelijk te maken.

Problemen bij waardegedreven zorg in Nederland

Het invoeren van waardegedreven zorg moet voorzichtig gedaan worden. Het is namelijk nieuw voor zorgmedewerkers en kan daarom leiden tot frustraties en stress bij de zorgmedewerkers.

Wat is nodig om waardegedreven zorg mogelijk te maken?

Er zijn vier voorwaarden voor een succesvolle invoering van waardegedreven zorg:

Een patiënt die in staat is om mee te beslissen over zijn of haar zorg
Beschikbare en betrouwbare data
Vertrouwen
Financiering op basis van uitkomsten (waarde)

Operatiekamers vs. intensive cares

Een combinatie van een beslismodel met intuïtie van een arts wordt al gebruikt op de intensive cares van het Erasmus MC. Daar wordt bijvoorbeeld een model van overlevingspercentages gebruikt voor opgenomen patiënten, maar dit model kan zogenaamd 'overruled' worden als de arts er toch anders tegenaan kijkt.

Hoeveelheden

Volgens bronnen moeten 170.000 tot 210.000 operaties ingehaald worden in Nederland door de coronacrisis. In 2019 zijn er in het hele jaar op volledige capaciteit ruim 3 miljoen operaties uitgevoerd.

Intensive care en operaties – geen appels en peren!

Ook voor de intensive care is een beslismodel ontwikkeld voor triage ten tijde van de coronacrisis, wat ‘Code Zwart’ heette. Op basis van ethische principes en modellen kon zo onderscheid gemaakt worden tussen patiënten, indien de intensive care capaciteit volledig overschreden werd.

QALYs

QALY staat voor quality adjusted life year. Dit is een maatstaf voor de kwaliteit van leven. 1 QALY betekent dat iemand één levensjaar in goede gezondheid leeft. Het wachten op een operatie, kan zorgen voor beperkingen in de kwaliteit van leven, wat leidt tot een daling van het aantal QALYs.

Schaarste

De zorg in Nederland en over de hele wereld kent schaarste. Dit is altijd al zo geweest, ook voor de COVID-19-pandemie. We hebben simpelweg niet genoeg geld, mensen en middelen om alles wat we kunnen doen ook daadwerkelijk te doen. Het doel is om zo veel mogelijk en zo goed mogelijke zorg te leveren. Dit moet dus efficiënt gedaan worden.