Υγιεινή διατροφή και τρόπος ζωής

Περίπου το ήμισυ του συνόλου των τροφίμων που παράγονται απορρίπτονται. Είναι ενδιαφέρον ότι, στην Ευρώπη, το 42% των απορριμμάτων από τα τρόφιμα παρατηρείται σε επίπεδο νοικοκυριού, εκ των οποίων το 60% θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποφευχθούν. Η αποφυγή των απορριμμάτων των τροφίμων δεν θα ωφελήσει μόνο το περιβάλλον, αλλά παράλληλα θα εξοικονομήσει και χρήματα.

Μια διατροφή θεωρείται βιώσιμη όταν έχει μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Ο συνδυασμός πολλών παραγόντων, όπως οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, η χρήση της γης και του νερού, καθώς και οι επιπτώσεις στα άλλα φυτά και ζώα, καθιστά τον υπολογισμό της ακριβούς επίπτωσης μια πρόκληση. Εντούτοις, η κατανάλωση προϊόντων ζωικής προέλευσης θεωρείται ότι έχει τη μεγαλύτερη συνολική επίδραση στον πλανήτη.

Στις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, οι άνθρωποι που επηρεάζονται από την παχυσαρκία είναι περισσότεροι. Τα μέρη όπου ζουν δεν έχουν πάντα εγκαταστάσεις αναψυχής, έχουν πιο περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση και πληροφόρηση σχετικά με τον υγιεινό τρόπο ζωής και διαθέτουν λιγότερα χρήματα, ενώ η διατροφή τους περιέχει συχνά μικρή ποσότητα θρεπτικών συστατικών και μεγάλη ποσότητα θερμίδων.

Η «παρακίνηση» είναι η ευγενική ώθηση του καταναλωτή ώστε να κάνει τη σωστή επιλογή και όχι η εφαρμογή περιορισμών. Μερικά παραδείγματα παρακίνησης είναι η τοποθέτηση των σαλατών στα κυλικεία σε πιο ορατό σημείο ώστε να αυξηθεί η πρόσληψη λαχανικών ή η παροχή περισσότερων ευκαιριών για σωματική δραστηριότητα. Η παρακίνηση έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον ως μια πιθανή στρατηγική παρεμβάσεων στον τομέα της δημόσιας υγείας.

Οι «Διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές με βάση τα τρόφιμα» είναι απλά μηνύματα για την υγιεινή διατροφή, τα οποία απευθύνονται στο ευρύ κοινό, όπως για παράδειγμα, «να τρώτε πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα». Αυτά τα μηνύματα δεν περιέχουν καθόλου συστάσεις υπό τη μορφή αριθμών, όπως το «όριο πρόσληψης κορεσμένου λίπους στο 10% της συνολικής ενέργειας», η χρήση του οποίου είναι πιο δύσκολη.

Η ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων και ποτών κάνει ανασύσταση και βελτίωση της σύνθεσης των επεξεργασμένων τροφίμων. Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση του αλατιού, των τρανς λιπαρών οξέων, των κορεσμένων λιπαρών οξέων, των σακχάρων και του αριθμού των θερμίδων. Οι αλλαγές αυτές θα βοηθήσουν στο να γίνουν πιο υγιεινά τα τρόφιμα που περιλαμβάνονται στη διατροφή των καταναλωτών

Γνωρίζατε ότι, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι υποχρεωτική η σήμανση των προσυσκευασμένων τροφίμων; Υπάρχουν αυστηροί κανονισμοί ως προς τα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να δηλώνονται. Υπάρχουν ακόμη και κανονισμοί ως προς τα μεγέθη των γραμματοσειρών.

Το 2013 στην Ευρώπη, 6 από τους 7 σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για πρόωρο θάνατο (αρτηριακή πίεση, χοληστερόλη, Δείκτης Μάζας Σώματος, ανεπαρκής πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και κατάχρηση αλκοόλ) σχετίζονται με το τι και πόσο τρώμε και πίνουμε και με το πόσο κινούμαστε.

Για να είμαστε υγιείς χρειαζόμαστε 40 περίπου διαφορετικά θρεπτικά συστατικά (π.χ. βιταμίνες, λιπαρά οξέα, κ.λπ.). Κάθε γεύμα περιέχει διαφορετικό σύνολο θρεπτικών συστατικών. Το πόσο υγιεινή είναι η διατροφή σας καθορίζεται από το συνδυασμό των τροφίμων που καταναλώνετε. Δεν είναι κακό να φάτε ένα σνακ εφόσον διατηρείτε τη συνολική ισορροπία ως προς τα είδη των τροφίμων και, κυρίως, την ποσότητα των τροφίμων που καταναλώνετε.

Η θρεπτική πυκνότητα ενός τροφίμου αντιπροσωπεύει την ποσότητα των θρεπτικών συστατικών που περιέχει προς το ενεργειακό του περιεχόμενο. Στα τρόφιμα με μεγάλη θρεπτική πυκνότητα περιλαμβάνονται τα φρούτα και τα λαχανικά, τα οποία παρέχουν μια σημαντική ποσότητα βιταμινών και ανόργανων συστατικών, αλλά σχετικά λίγη ενέργεια, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε νερό.

Κάποια μικρά αλλά εφικτά βήματα, τα οποία μπορούν να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε το βάρος του σώματός σας σε υγιή επίπεδα, είναι το να χρησιμοποιείτε τις σκάλες, να κατεβαίνετε από το λεωφορείο στην προηγούμενη στάση ή να αντικαθιστάτε ένα προϊόν με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά με ένα εναλλακτικό προϊόν με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά.

Στην Ευρώπη, το 1% περίπου των ανθρώπων πάσχουν από διατροφικές διαταραχές (όπως η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία και η ευκαιριακή άμετρη διατροφική διαταραχή), στις οποίες το φαγητό γίνεται έμμονη ιδέα και λαμβάνονται ακραία μέτρα για την απώλειας βάρους. Ο αριθμός των γυναικών που προσβάλλονται είναι 3-8 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με τον αριθμό των ανδρών.

Το ενεργειακό ισοζύγιο είναι η σχέση μεταξύ της «ενέργειας που λαμβάνεται» (θερμίδες που καταναλώνονται μέσω των τροφίμων και των ποτών) και της «ενέργειας που καταναλώνεται» (θερμίδες που χρησιμοποιούνται για να διατηρηθεί ο οργανισμός υγιής και για τη σωματική δραστηριότητα). Η μακροχρόνια ενεργειακή ανισορροπία οδηγεί σε αλλαγές του σωματικού βάρους.

Τα μωρά έχουν μια έμφυτη προτίμηση για τις γλυκές γεύσεις και απορρίπτουν τα πικρά τρόφιμα. Ίσως πρόκειται για μια εξελικτική προσαρμογή ώστε να προαχθεί η κατανάλωση θρεπτικών τροφών (π.χ. φρούτα) και επίσης μπορεί να λειτουργεί ως προειδοποιητικό σήμα για δυνητικά δηλητηριώδη πράγματα (π.χ. ένα δηλητηριώδες μανιτάρι).

Θετικά φαίνεται ότι είναι τα αποτελέσματα της προαγωγής υγιεινών τρόπων ζωής στην κοινότητα στο σύνολό της, από το δήμαρχο έως τους ιδιοκτήτες καταστημάτων ή από τους δασκάλους έως τους αθλητικούς συλλόγους και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μετά από μια παρέμβαση στην κοινότητα για 5 χρόνια με την ονομασία «EPODE», το ποσοστό των υπέρβαρων παιδιών της κοινότητας ήταν 8,8% σε σύγκριση με 17,8% σε δύο γειτονικές πόλεις.

Στη βιολογική γεωργία δεν χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες για τη γονιμότητα του εδάφους ή τον έλεγχο των επιβλαβών οργανισμών. Το εάν είναι πιο υγιεινή αποτελεί θέμα συζήτησης. Τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά δεν έχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά και έχουν περισσότερους μολυσματικούς παράγοντες (π.χ. βακτήρια). Ωστόσο, οι συμβατικά καλλιεργούμενοι σπόροι ενδέχεται να έχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων (παρόλο που τα επίπεδα θεωρούνται ασφαλή).

Οι ατομικές ενεργειακές ανάγκες διαφέρουν από άτομο σε άτομο, ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, το ύψος, το βάρος και το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας. Επομένως, η χρήση του συνιστώμενου ημερήσιου επιτρεπόμενου ορίου των 2000-2500 θερμίδων είναι περιορισμένη. Αποτελεί μια γενική ένδειξη και όχι το ακριβές όριο που πρέπει να τηρείται.

Η διαφήμιση και το μάρκετινγκ των τροφίμων και ποτών επηρεάζει τις επιλογές των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Συνεπώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεργάζεται στενά με τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών ώστε να δεσμευτεί να περιορίσει τις διαφημίσεις που απευθύνονται στα παιδιά.

Η αλλαγή των συνηθισμένων σκαλιών σε πραγματικά πλήκτρα πιάνου (με ήχο) σε ένα σταθμό του μετρό της Στοκχόλμης απέδειξε ότι η προσθήκη ενός «διασκεδαστικού στοιχείου» μπορεί να προσελκύσει τους ανθρώπους στη σωματική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τις σκάλες αντί του ανελκυστήρα κατά 66% περισσότερο. Απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να καθοριστεί εάν είναι αποτελεσματικό σε μακροπρόθεσμη βάση.

Οι άνθρωποι με υπερβολική συσσώρευση λίπους ταξινομούνται ως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (το δεύτερο είναι πιο ακραία κατάσταση). Το 2008, περισσότερο από το 50% των ενηλίκων στην Ευρώπη ήταν υπέρβαροι και περίπου το 20% ήταν παχύσαρκοι. Μεταξύ των παιδιών και των εφήβων, το 20% είναι υπέρβαρα, εκ των οποίων το ένα τρίτο είναι παχύσαρκα.